Polskie kabarety - Krótka historia dobrej zabawy

Kabaret Starszych Panów

Jeśli zajrzymy do pierwszej lepszej encyklopedii, znajdziemy informację, że sztuka kabaretowa rozwija się już od ponad stu lat. Jej początki to lata osiemdziesiąte dziewiętnastego wieku. Od tego czasu, kabarety i skecze ulegały wielu przemianom. Podobnie jak inne odmiany sztuki – chciały dostosować się do odbiorców i odbiorczyń swojego czasu.

Jednym z bardziej znanych powojennych kabaretów był Kabaret Starszych Panów tworzony przez Jeremiego Przyborę i Jerzego Wasowskiego. Pod tą nazwą emitowany był również od 16 października 1958 roku (jeden z niewielu w tamtych czasach) program rozrywkowy. Za scenariusze odcinków i teksty piosenek odpowiedzialny był Jeremi Przybora, natomiast muzykę komponował Jerzy Wasowski.

Twórcy kabaretu w czasach dwudziestolecia międzywojennego pracowali w Polskim Radiu. Po zakończeniu II wojny światowej spotkali się ponownie w 1948 roku. Jeremi Przybora przygotowywał wówczas cykl radiowych audycji „Teatr Uniwersalny Eterek” i zaproponował Jerzemu Wasowskiemu napisanie muzyki do słuchowiska.

10 lat później „Starsi Panowie” powtórzyli radiowy sukces i tak powstał słynny Kabaret Starszych Panów. W programach Wasowskiego i Przybory regularnie pojawiały się ówczesne wielkie gwiazdy, jak na przykład: Irena Kwiatkowska, Barbara Krafftówna, Wiesław Gołas, Kalina Jędrusik, Wiesław Michnikowski czy Bogdan Łazuka.

Odcinki Kabaretu Starszych Panów nadawano na żywo w Telewizji Polskiej aż do lata 1966 roku, kiedy to został wyemitowany ostatni odcinek. Później, w latach 1978-1980 ponownie zarejestrowano pierwsze występy kabaretu, które nie zostały nagrane w czasie emisji na żywo. Odcinki zostały odtworzone w ramach programu Kabaret Jeszcze Starszych Panów.

Na antenie Programu Trzeciego Polskiego Radia Przybora mówił, że „chodziło o rozpogodzenie narodu”. I ta rzecz zdecydowanie się udała.

Obecnie najbardziej znane są piosenki kabaretowe stworzone przez Jeremiego Przyborę i Jerzego Wasowskiego. Do najlepiej kojarzonych należą „Kuplety Starszych Panów” (lepiej znane pewnie jako „Starsi panowie, starsi panowie dwaj”), „Tanie dranie”, „Przeklnij mnie” czy „Addio Pomidory” lub nagrany w odcinku z Wiesławem Gołasem – „Upiorny twist”.

Kabaret Moralnego Niepokoju

Z czasem gusta publiczności zaczęły się nieco zmieniać. Przemianom uległa więc również konwencja tworzenia kabaretów. Niewątpliwie miało to bezpośredni związek z otwarciem granic po 1989 roku i dostępem do innych rodzajów rozrywki. Polscy kabareciarze musieli zatem zmienić podejście do rozśmieszania ludzi. To właśnie w wyniku poszukiwań dobrej drogi do śmiechu powstał Kabaret Moralnego Niepokoju.

Grupa kabaretowa została utworzona w 1993 roku przez studentów Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Jego twórcy byli wówczas w większości członkami samorządu wydziałowego, na którego siedzibie umieścili tablicę „Klub Poszukiwaczy Prawdy i Piękna”. Swój pierwszy program nazwali „Królewna, Rycerz i Smok” i miał on premierę podczas karnawału w 1994 roku na Wydziale Polonistyki UW. Dwa lata później, kabaret zdobył Grand Prix na XII Przeglądzie Kabaretów PaKA.

Dzięki znakomitym tekstom Roberta Górskiego i częstym występom w telewizji, grupa kabaretowa szybko zyskała dużą rzeszę fanów. Kabaret Moralnego Niepokoju miał nawet swoje autorskie programy telewizyjne: emitowany w latach 2003–2006 „Tygodnik Moralnego Niepokoju” i tworzony na przełomie 2007 i 2008 roku „Miesięcznik Moralnego Niepokoju”. Przez te niemal trzydzieści lat na scenie, w składzie grupy kabaretowej zachodziły pewne zmiany. 23 lutego 2011 roku z Kabaretu odeszła długoletnia członkini – Katarzyna Pakosińska, którą zastąpiła Agata Załęcka, a od czerwca 2012 do kwietnia 2017 roku żeńską częścią grupy była Magdalena Strużyńska-Brauer. W ostatnich miesiącach występują z Agatą Wątróbską. Trzon Kabaretu jest jednak niezmienny. Stanowią go Robert Górski, Przemysław Borkowski, Rafał Zbieć i Mikołaj Cieślak.

Trudno wymienić zaledwie kilka rewelacyjnych skeczów kabaretu, bo niemal każdy jest w pewien sposób niezwykły, odkrywczy i co najważniejsze – zabawny. Do tych najbardziej kultowych zaliczyć można z pewnością „Test na pracę” (o Grzegorzu i Maksymilianie, którzy wypełniają test psychologiczny do Urzędu Pracy i odkrywają, czym jest praca w „kuratorium”) czy „Ziółko” (o skacowanym radiowcu, który urozmaicił cykliczną audycję Radiowej Biblioteki). Z nowszych produkcji na wyróżnienie na pewno zasługują: „Jerzyk dzisiaj nie pije” (o trudach podejmowania decyzji w małżeństwie) i „100 uwag” (o przygotowywaniu się do poważnego etapu w związku).

W swoim najnowszym programie „Za długo panowie byli grzeczni”  Kabaret ukazuje całą gamę postaci polskiego społeczeństwa, przedstawiając je w nieco przerysowany sposób. Jeśli chcecie się dowiedzieć, jak walczyć z konwenansami, koniecznie wybierzcie się na jeden z ich występów.

Kabaret Neo-Nówka

Niecałe dziesięć lat po uformowaniu się Kabaretu Moralnego Niepokoju – w 2000 roku we Wrocławiu powstał Kabaret Neo-Nówka. W skład grupy wchodzą Radosław Bielecki, Roman Żurek oraz Michał Gawliński. Przez ostatnie dwadzieścia lat kabaret był wielokrotnie nagradzany za swoją działalność artystyczną – kabareciarze otrzymali między innymi I Nagrodę na IX Mazurskim Lecie Kabaretowym „Mulatka” w Ełku oraz I Nagrodę na XXVII Wieczorach Humoru i Satyry w Lidzbarku.

Od początku działalności na polskiej scenie kabaretowej, panowie stworzyli wiele skeczów, z których teksty przeszły do języka codziennego jako swoiste „gagi”. Neo-Nówka zajmuje się głównie satyrą polityczną, jednak w swoim własnym – często bezkompromisowym – stylu, z lekkością obśmiewa także absurdy życia codziennego.

Do najbardziej znanych skeczów kabaretu należą: „Niebo” – we wszystkich stworzonych wersjach (niemal co występ powstawała nowa), historia o Księdzu i Kościelnym, czy „Szczery Teleexpress” – pokazujący wiadomości z kraju w maksymalnie prawdziwej wersji.

Jeśli chcecie zobaczyć kultowe skecze Neo-Nówki na żywo, to macie taką okazję! W tym roku panowie zagrają występy w ramach trasy „20-lecie na bis”. Pojawią się Paciaciaki, Bogu, a może nawet słynna Wandzia? O tym przekonacie się kupując bilety na kabarety i wybierając się na jeden z ich występów. Jedno jest pewne – świetna zabawa gwarantowana!

Jak rozwinie się polska scena kabaretowa w najbliższych latach? Tego nie wiadomo. Miejmy nadzieję, że w przyszłości o skeczach obecnie formujących się kabaretów też będzie można powiedzieć w kontekście legend! A tymczasem – obserwujmy, oglądajmy i śmiejmy się, bo śmiech to zdrowie!