Teatr i „Dziady”. Kto sięga po klasykę polskiej literatury?

„Dziady” w polskim teatrze – Dejmek, Seweryn, Kleczewska

Lista zrealizowanych inscenizacji „Dziadów” jest długa i nie sposób wymienić wszystkich znaczących produkcji. Od legendarnych „Dziadów” Kazimierza Dejmka, przez 14-godzinną realizację Michała Zadary, aż po szeroko dyskutowany spektakl Mai Kleczewskiej. To tylko kilka słynnych spektakli.

„Dziady” Dejmka zostały zdjęte w 1968 roku na polecenie władzy. Przeciwko zdjęciu spektaklu z afisza protestował wraz z innymi młodymi ludźmi Andrzej Seweryn. Aktor w 2021 roku wyreżyserował część II „Dziadów” dla Teatru Polskiego Radia.

Dużym echem odbiła się premiera „Dziadów” Kleczewskiej, które zrealizowała w listopadzie 2021 w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Reżyserka podkreślała, że jest to dzieło, które „opowiada o naszej nieuświadomionej retrotopii, o nieumarłej przeszłości i jej nieumarłych upiorach”. U Kleczewskiej w rolę Konrada wcieliła się aktorka, Dominika Bednarczyk.

Daniel Olbrychski w „Dziadach” Adama Hanuszkiewicza

1 listopada 1978 roku na scenie kameralnej Teatru Narodowego w Warszawie odbyła się premiera spektaklu „Dziady. Część III. Ustęp” w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. Wybitnemu reżyserowi zależało, aby pokazać, że jest to dzieło o działaniu, wielkich czynach z bohaterami mocno stąpającymi po ziemi. Twórca odsunął na bok fragmenty dotyczące metafizyki oraz ludowych obrzędów.

Rolę Konrada grał Krzysztof Kolberger oraz Daniel Olbrychski. Co ciekawe, za muzykę w spektaklu Hanuszkiewicza odpowiadał sam Czesław Niemen.

Maria Seweryn w realizacji „Dziadów” Teatru Telewizji

W 1997 roku Jan Englert zrealizował „Dziady” dla Teatru Telewizji. Do współpracy nad dramatem Adama Mickiewicza zaprosił Michała Żebrowskiego, Zbigniewa Zapasiewicza, Jana Frycza, Danutę Stenkę, Marcina Perchucia, Marię Seweryn oraz wielu innych zdolnych aktorów z różnych pokoleń.

Jan Englert wielokrotnie podkreślał, że „jego spektakl był pierwszą w historii polskiego Teatru Telewizji realizacją całości tekstu Adama Mickiewicza, obejmującą zarówno części II, IV i III, jak i tę mniej znaną, niedokończoną część I”. „Dziady”, w których zagrała Maria Seweryn określano mianem „wielkiego widowiska teatralnego”. Dla aktorki rozpoczynającej w tamtych latach swoją karierę zawodową było to ciekawe doświadczenie – współpraca z wieloma wybitnymi nazwiskami nad ponadczasowym tekstem polskiego autora.

Joanna Żółkowska w głośnych „Dziadach” Konrada Swiniarskiego

Joanna Żółkowska w „Dziadach” w reżyserii Konrada Swiniarskiego, legendy polskiego teatru, zagrała młodą dziewczynę podczas nocnych obrzędów w kaplicy oraz pannę w części III. Rolę Konrada otrzymał sam Jerzy Trela. W tym spektaklu wystąpił również Jerzy Stuhr jako Belzebub.

Premiera dramatu Adama Mickiewicza miała miejsce w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie w 1973 roku. Było to głośne wydarzenie artystyczne. Swiniarski był wówczas u szczytu kariery. Reżyser zdecydował, że „Dziady” będą rozgrywały się w różnych miejscach w teatrze. Granica między widownią a sceną uległa zatarciu. To właśnie w inscenizacji „Dziadów” z 1973 w trakcie gry wykorzystano okno znajdujące się w sali Dużej Sceny Starego Teatru. Do dziś okno to nazywa się „oknem Swiniarskiego”.

Zbigniew Zamachowski i Wojciech Malajkat w „Dziadach” Jerzego Grzegorzewskiego

W 1987 roku Jerzy Grzegorzewski zrealizował spektakl „Dziady – Improwizacje” w Teatrze Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie. Do pracy przy spektaklu zaprosił Wojciecha Malajkata, którego obsadził w roli młodego Konrada-Gustawa oraz Zbigniewa Zamachowskiego, który odgrywał jedno z Widm, a także Tomasza Zana i jednego z Diabłów.

Nie były to jednak zwyczajne „Dziady”. Tomasz Miłkowski opisał etapy pracy nad wyjątkową inscenizacją w swoim artykule. Podkreślił, że Grzegorzewski dokonał „licznych przesunięć znaczeniowych, polegających na nie­kiedy szokującym podziale tekstu, przekazywaniu kwestii postaci z Mickiewiczowskich Dziadów in­nym postaciom w ich scenicznym wcieleniu”.

Bilety do teatru – repertuar spektakli 2023/2024

Aktorów i aktorki, którzy wystąpili w różnych realizacjach „Dziadów”, możemy zobaczyć także w innym wydaniu. Daniel Olbrychski występuje w spektaklu „Berek, czyli miłość w moherze”, Maria Seweryn wciela się w jedną z bohaterek w „Ludziach inteligentnych”, a Joanna Żółkowska bawi publiczność jako nietuzinkowa nauczycielka w przedstawieniu „Pani Pylińska i sekret Chopina”. Wojciech Malajkat pojawia się w realizacji „Inteligenci”, a także wyreżyserował komedię „Prawda”. Zbigniewa Zamachowskiego możecie oglądać w spektaklu „Oszuści” w reżyserii Jana Englerta. Zbigniew Zamachowski występuje również podczas koncertów „Piosenki to”. Sprawdź aktualny repertuar teatralny na sezon 2023/2024 i znajdź dla siebie najlepsze bilety!